نبود نیروهای متخصص در توسعه پویانمایی مشهد | گفت‌وگو با فعال حوزه پویانمایی درباره ظرفیت های مغفول‌مانده این هنر در شهرمان

به گزارش شهرآرانیوز؛ پویانمایی در ایران سابقه‌ای چند ده ساله دارد و از نخستین تلاش‌های تجربی تا امروز، مسیر خود را از کارگاه‌های کوچک به صحنه‌های حرفه‌ای و دانشگاهی گسترش داده است. مشهد به عنوان یکی از قطب‌های فرهنگی و دانشگاهی شرق کشور، در سال‌های اخیر نقش پررنگ تری در آموزش و تولید آثار پویانمایی یافته است.

به تازگی، افتتاح دفتر «آسیفا» (انجمن بین المللی سازندگان و دوستداران فیلم‌های پویانمایی) در مشهد، فرصتی تازه برای تعامل و هم افزایی میان فعالان این رشته در سطح ملی و بین المللی محسوب می‌شود. انجمن آسیفا که در سال ۱۹۶۰ میلادی به پیشنهاد جمعی از پیشگامان پویانمایی جهان از جمله «نورمن مک لارن» در شهر اَنسی فرانسه تأسیس شد، نهادی جهانی است برای ایجاد ارتباط میان هنرمندان، تبادل تجربه و ارتقای جایگاه پویانمایی در سراسر جهان. 

ایران نیز با حضور دفاتر آسیفا در تهران، اصفهان و اکنون مشهد، بخشی از این شبکه جهانی محسوب می‌شود. با این حال، مسیر توسعه پویانمایی در ایران و به ویژه در شهر‌هایی خارج از پایتخت همچنان با چالش‌هایی جدی روبه رو است. «نبود حمایت‌های مالی پایدار»، «هزینه بر بودن تولید آثار پویانمایی»، «کمبود زیرساخت‌های آموزشی و استودیو‌های مجهز» و همچنین «نبود شبکه توزیع مؤثر برای نمایش آثار»، از جمله موانعی است که بر روند رشد این هنر تأثیر می‌گذارد. 

در حاشیه افتتاح دفتر آسیفا در مشهد، گفت وگویی با یک فعال در حوزه پویانمایی و مدیر گروه پویانمایی دانشگاه فرهنگ و هنر مشهد انجام دادیم تا از نگاه او، چالش‌ها و ظرفیت‌های واقعی این حوزه در شهر مشهد و آینده پویانمایی ایران را بررسی کنیم.

حضور نیرو‌های متخصص امروز از دل تجربه‌های گذشته

مانیاد فروتن راد در گفت‌و‌گو با خبرنگار شهرآرا درباره وضعیت فعلی پویانمایی در مشهد گفت: مشهد از گذشته یکی از قطب‌های فعال در حوزه پویانمایی کشور بوده است و هنرمندان توانمندی از این شهر به صحنه ملی معرفی شده‌اند. صدا وسیمای خراسان رضوی و حوزه هنری در برهه‌ای از زمان فعالیت‌های درخورتوجهی در زمینه تولید آثار دو بعدی و سه بعدی داشته‌اند و بسیاری از نیرو‌های متخصص امروز از دل همان تجربه‌ها بیرون آمده‌اند.

او با اشاره به فعالیت هایش در این حوزه افزود: من نخستین پویانمایی خود را اوایل دهه۸۰ ساختم و آن اثر به جشنواره فیلم کوتاه مشهد و تهران راه یافت و حتی موفق به دریافت دیپلم افتخار شد. از آن زمان بیش از بیست سال گذشته و همچنان با انگیزه کار می‌کنم. اما یکی از مشکلات اساسی در این سال ها، نبود حمایت پایدار و شفاف از نیرو‌های متخصص بوده است.

این فعال هنری دفتر «آسیفا» مشهد را با هدف ایجاد پل ارتباطی میان هنرمندان پویانمایی و جامعه جهانی راه اندازی کرده است. او ادامه داد: در تلاش هستیم تا با انجمن‌های آسیفا در کشور‌های دیگر مثل ایتالیا و هند ارتباط برقرار کنیم تا از تجربه‌های جهانی در تولید پویانمایی بهره ببریم. این ارتباطات می‌تواند زمینه ساز تبادل فرهنگی و علمی و رشد حرفه‌ای پویانمایی سازان مشهدی باشد.

فروتن راد تصریح کرد که پویانمایی ایران، به ویژه در حوزه فیلم کوتاه، ظرفیت بالایی برای حضور در جشنواره‌های جهانی دارد. هنرمندان ایرانی با وجود محدودیت‌های مالی، توانسته‌اند به موفقیت‌های بین المللی برسند، اما اگر حمایت‌های شایسته از نسل جوان صورت گیرد، می‌توان امیدوار بود که این موفقیت‌ها گسترده‌تر و پایدارتر شوند.

واگذاری پروژه‌ها بر اساس روابط، نه شایستگی

مدیر گروه پویانمایی دانشگاه فرهنگ و هنر مشهد با انتقاد از روند‌های حمایتی ناعادلانه در حوزه تولید و آموزش پویانمایی در مشهد اظهار کرد: متأسفانه در بسیاری از موارد، پروژه‌های پویانمایی از مسیر روابط و نه شایستگی به افراد و گروه‌ها واگذار می‌شود. این موضوع باعث شده افراد دارای تجربه و دانش تخصصی، از چرخه تولید و آموزش بیرون بمانند.

درحالی که برخی با ارتباطات شخصی، بدون برخورداری از دانش فنی، در جایگاه‌های مدیریتی و آموزشی قرار گرفته‌اند. این فعال هنری همچنین تأکید کرد: دانشکده‌های هنر نیازمند بازنگری جدی در ساختار آموزشی خود هستند. کیفیت پایین تدریس در برخی کلاس ها، نبود نیروی متخصص واقعی در حوزه پویانمایی و بی توجهی به خلاقیت‌های نو، از مهم‌ترین چالش‌های امروز آموزش پویانمایی در شهر است.

او ادامه داد: اکنون ظرفیت‌های فنی و خلاق بسیاری در مشهد وجود دارد. اگر نگاه حمایتی منصفانه و میدان فعالیت برای متخصصان واقعی فراهم شود، پویانمایی مشهد می‌تواند دوباره به جایگاه درخور خود در سطح ملی و حتی بین المللی بازگردد.

فروتن راد بیان کرد: برای ارتقای وضعیت پویانمایی مشهد نیاز است که نهاد‌های فرهنگی از حالت انحصاری خارج شوند و به کار گروهی، نوآوری و تجربه گرایی در تولیدات اهمیت دهند. برای مثال شخصا پروژه‌هایی در حوزه پویانمایی تجربی را دنبال می‌کنم که می‌تواند زمینه ساز بازتعریف جریان پویانمایی در مشهد باشد.

در ادامه حتما بخوانید پویانمایی، هنری برای انتقال فرهنگ به نسل آینده | گزارشی از راه اندازی «کارخانه نوآوری پویانمایی و فناوری وابسته» در مشهد

ضعف حمایت و نبود تخصص، چالش اصلی پویانمایی مشهد است

مدرس رشته پویانمایی با اشاره به وضعیت این هنر در مشهد و ایران بیان کرد: یکی از مهم‌ترین چالش‌های این حوزه، کمبود حمایت از نیرو‌های مستعد و متخصص است. به گفته او، در بسیاری از موارد حمایت‌ها به جای تمرکز بر افراد صاحب استعداد، متوجه کسانی می‌شود که صرفا از روابط و ارتباطات استفاده می‌کنند.

او افزود: در دانشگاه‌های مشهد، از جمله دانشگاه فرهنگ و هنر که امسال برای نخستین بار دوره کارشناسی پویانمایی راه اندازی کرده است، کمبود استادان متخصص احساس می‌شود. در دانشگاه فردوس نیز رشته‌های چندرسانه‌ای وجود دارد، اما ضعف کادر تخصصی باعث شده آموزش‌ها عمق لازم را نداشته باشند. فروتن راد با انتقاد از عملکرد برخی از نهاد‌های فرهنگی و هنری، تأکید کرد که بودجه‌ها باید در اختیار کسانی قرار گیرد که به صورت حرفه‌ای و علمی در حوزه پویانمایی فعالیت می‌کنند، نه در اختیار افراد غیرمتخصص یا پروژه‌هایی که صرفا بر پایه روابط شکل می‌گیرند.

او در این باره ادامه داد: بار‌ها دیده‌ایم پروژه‌هایی اجرا شده‌اند که در آن‌ها از نیرو‌های متخصص استفاده شده است، اما دستمزد و حق واقعی این افراد پرداخت نشده و سود کار نصیب گروه‌های غیرتخصصی شده است.

فروتن راد اظهار کرد: اگر حمایت‌ها به شکل درست و هدفمند انجام شوند، آینده پویانمایی مشهد روشن‌تر خواهد بود. متأسفانه هم اکنون بسیاری از نیرو‌های جوان مستعد به دلیل نبود حمایت، انگیزه خود را از دست می‌دهند.

این فعال در حوزه‌های پویانمایی و هنر‌های تجسمی، وضعیت فعلی فضای هنری مشهد را بحرانی و نگران کننده توصیف کرد. به گفته او، نبود حمایت‌های ساختاری، ضعف اطلاع رسانی عمومی و فقدان شبکه منسجم ارتباطی میان هنرمندان و نهاد‌های متولی، موجب رکود در دو عرصه مهم نگارخانه‌ها و تولید پویانمایی در این شهر شده است.

ضرورت ایجاد مرکز رسمی معرفی و تبادل

این مدرس دانشگاه درباره وضعیت تولید پویانمایی در مشهد اظهار کرد: تولید پویانمایی در مشهد بیشتر در میان گروه‌های محدود و نزدیک به برخی نهاد‌ها متمرکز شده است و هنرمندان مستقل که تولیدات حرفه‌ای‌تر و هنری تری دارند، کمتر امکان دیده شدن یا دریافت حمایت را پیدا می‌کنند.

فروتن راد با انتقاد از فضای بسته در حوزه تولید محتوای تصویری و حمایت نشدن گروه‌های مستقل گفت: اکنون تلویزیون محلی و بخش‌های وابسته به آن چارچوب‌های سختگیرانه‌ای دارند که مانع حضور نیرو‌های خلاق و ایده پرداز می‌شود. اگر از سازندگان مستقل حمایت شود، بدون تردید سطح کیفی آثار تولیدی افزایش می‌یابد و محتوای ارزشمندتری تولید خواهد شد.

او به طرح پیشنهادی خود برای ساخت یک برنامه آموزشی ـ فرهنگی با محوریت معرفی نگارخانه‌ها و هنرمندان مشهدی اشاره کرد و افزود: به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد پیشنهاد دادم برنامه‌ای برای صدا وسیما تولید شود تا ضمن معرفی نگارخانه‌ها و آثار هنری شهر، در قالبی جذاب و قابل فهم برای عموم، زمینه آشنایی مردم با هنر معاصر مشهد فراهم شود. تاکنون این پیشنهاد با حمایت لازم روبه رو نشده است.

او همچنین بر ضرورت شکل گیری یک مرکز رسمی برای سامان دهی هنرمندان حوزه پویانمایی و تسهیل ارتباط آن‌ها با کارفرمایان تأکید کرد و افزود: نبود یک دفتر یا پایگاه مشخص برای معرفی هنرمندان این عرصه، هم موجب سردرگمی سفارش دهندگان می‌شود و هم فرصت‌های شغلی این قشر را از بین می‌برد. پیشنهاد مشخص من ایجاد یک مرکز معرفی و تبادل آثار هنرمندان این حوزه در مشهد است.

او بیان کرد: حمایت مؤثر از هنرمندان مستقل در حوزه‌های پویانمایی و تجسمی، تشکیل نهاد‌های حمایتی واقعی و ترویج فرهنگ خرید آثار هنری، می‌تواند به بازگشت رونق به بدنه فرهنگی مشهد و کاهش وابستگی هنرمندان به واسطه گران و دلالان این حوزه منجر شود.